Energydrank – onschuldig of ongezond?
In mijn praktijk krijg ik regelmatig de vraag:
Waarom is energydrank ongezond? Kennis over dit drankje blijft vaak beperkt tot de opvatting dat het veel suiker en cafeïne bevat.
De GGD Brabant heeft 766 kinderen tussen de 11 en 18 jaar onderzocht. Hieruit blijkt dat 58% van deze kinderen wel eens een energydrank heeft genuttigd. De gemiddelde leeftijd waarop kinderen hiermee beginnen is 12,4 jaar. Reden om energydrank te drinken zijn fysieke vermoeidheid (?) en het gevoel dat het intellectuele prestaties verbeterd. Anderen willen wakker blijven om te studeren of te werken. Terwijl slaap uitermate belangrijk is voor de gezondheid en ontwikkeling van jongeren. Tijdens slaap herstelt de balans tussen neurotransmitters (een overdracht stof voor de zenuwen)
In energydrank zit o.a. cafeïne, taurine, vitaminen, glucurono-lacton, planten-extracten, waaronder ginseng en guarana (natuurlijke doping), suiker en of zoetstoffen.
Suiker
Een blik bevat ongeveer 67g koolhydraten en 2 tot 6 suikerklontjes. Suiker verhoogt het risico op diabetes, obesitas en verschillende andere welvaartsziekten. Jammer genoeg wordt vrijwel nergens de negatieve effecten van Aspartaam (E951) benoemd, dit is een synthetische zoetstof die moeilijk tot niet door het lichaam ontgift kan worden. Een teveel aan Aspartaam zou kankerverwekkend zijn. Het lichaam ziet Aspartaam ook als suiker en Aspartaam is niet het juiste middel om diabetes te voorkomen of suikervrij te eten.
Cafeïne
Een blikje energydrank bevat gemiddeld 80 mg cafeïne, daarnaast bevatten de toegevoegde stoffen, zoals guarana, kalnoot en cacao ook cafeïne, waardoor dit veel hoger uitvalt. Cafeïne (met mate) kan zorgen voor een betere stemming na weinig slaap of een verbeterde aandacht en alertheid. Maar al na het drinken van 400 mg cafeïne ervaren de onderzochte personen de volgende klachten: agitatie, nervositeit/angst, tremors (beven), tachycardie (versnelde hartwerking) en maagklachten. In mindere mate komen ook de volgende symptomen voor: overgeven, buikpijn, hypokaliaemie (verlaagd kalium in het bloed), hallucinaties, verhoogde intracraniële druk (in de hersenen), cerebraal oedeem (vochtophoping in de hersenen) beroerte, paralyse (verlamming), rhabdomyolyse (aantasting van dwarsgestreept spierweefsel, verminderd bewustzijnsniveau, insulten, ritmestoornissen en soms zelfs de dood. Langdurige consumeren van zulke grote hoeveelheden cafeïne kan resulteren in een verstoring van de botmineralisatie en opname van calcium in de darm. Ook worden verschillende psychiatrische ziekten als depressies en angst/paniekstoornissen genoemd en slaapstoornissen. Een inname van 5 -10 gram cafeïne wordt als dodelijk beschouwd. Opvallend is de vermelding dat jongeren die regelmatig energydrank drinken, risicovoller gedrag vertonen. Dit wordt al gezien bij het drinken van 4 cafeïne bevattende dranken (koffie én energydrank bijvoorbeeld). Jongeren reageren vaak gevoeliger op cafeïne.
Taurine
Bij een normaal gevarieerd eetpatroon krijgen we 20-200 mg taurine per dag binnen, terwijl energydranken 600 tot 1000 mg per blikje bevatten. In normale hoeveelheden heeft taurine een goed effect op o.a. zenuwweefsel, spieren, dus ook de hartspier. Maar hoge concentratie kan samen met de cafeïne resulteren in een verlaging van de hartfrequentie. Dit herstelt 70 minuten na consumptie en daarna gaat de bloeddruk stijgen. Ook kan taurine zorgen voor een sterkere contractie/ samentrekking van het linker atrium van het hart en heeft een negatief effect op de calciumopslag van de hartspier én het sympathisch-(autonoom) zenuwstelsel, wat lichaamsprocessen reguleert).
Op lange termijn geeft regelmatige consumptie van taurine bevattende energydrank hypoglycemie (een te laag glucosegehalte van het bloed). Ook geeft het een verlaagd risico op coronaire (= kransslagader) hartziekten.
Vitaminen
Energydrank bevatten grote hoeveelheden vitamine B3 (niacine) en vitamine B6 (pyridoxine). Een gedoseerde hoeveelheid is van belang voor onze gezondheid, maar een te hoge dosis kan op den duur leiden tot hepatotoxiciteit (een stoornis in de leverwerking door te hoge concentratie giftige stofwisselingsproducten) én perifere neuropathie (verminderd gevoel of zenuwpijnen).
Glucurono-lacton
De rol van glucurono-lacton in het lichaam is niet precies bekend. In ieder geval krijg je via de energydrank veel meer hiervan binnen dan met gewone voeding.
Ginseng
Aan dit kruid worden veel goede eigenschappen toegeschreven, zoals een positief effect op de bloeddruk en ontspanning. Het lijkt me alleen onverstandig om dit in te nemen door middel van een energydrank, omdat ook cafeïne en taurine al zo’n grote invloed hebben op hart en bloedvatenstelsel, om nog maar niet te spreken
over de samenstelling van energydrank in het algemeen.
Guarana
Hoewel de plant guarana net als ginseng positieve
geneeskrachtige werkingen heeft, wil ik het volgende
benadrukken; een teveel stimuleert risicovol en
mogelijk agressief gedrag. Guarana is een plant
die voorkomt in het Braziliaanse Amazonegebied en
werd door de indianen ingenomen voor ze de strijd
aangingen. De Guarana stimuleert de bijnier om
adrenaline aan te maken en dit verklaart waarom
ze krachtiger en ook agressiever werden.
Guarana geeft veel energie. Dit zou mede het
meer risicovolle gedrag van jongeren kunnen verklaren.
Braziliaanse sporters gebruiken de stof om natuurlijke
doping van te maken. Daarbij wordt het aangeprezen
als middel om meer vet te verbranden.
Darmflora
Er is nog te weinig onderzoek gedaan naar de gevolgen van energydranken op lange termijn. De werking van de afzonderlijke stoffen op het lichaam voor de korte termijn, kan redelijk verklaard worden. Maar wat is het effect op de darmflora wanneer je regelmatig energydrank drinkt? In mijn praktijk komt ik jongeren tegen met een volledig verstoorde darmflora. Vaak hoor ik dat ze regelmatig energydrank nuttigen. De enorme hoeveelheid suiker verstoord de pH balans, waardoor grampositieve bacteriën moeilijker overleven. Een verstoorde darmflora heeft op den duur een negatieve invloed op het immuunsysteem en dus op de gezondheid. Wat is het gevolg wanneer je regelmatig energydrank drinkt om te lang door te kunnen werken of studeren?… uitputting.
Het Voedingscentrum
Het voedingscentrum noemt energydranken geen gezonde keus. Het is beter om ze niet of bij uitzondering te drinken. Vreemd genoeg staat er bij hun advies ook dat volwassenen maximaal 4 blikjes per dag geadviseerd wordt wanneer het om cafeïne gaat, terwijl ik het helemaal niet zou aanraden. Wanneer je redeneert vanuit de suikers, kun je (vanaf 13 jaar en ouder) beter geen of maximaal 1 drinken, dus hoeveel is het nou? Met name kinderen onder de 13 jaar en zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven krijgen het advies dit niet te drinken. Maar of dit voor iedereen duidelijk is en ook helder op het blikje vermeld staat betwijfel ik. In combinatie met alcohol is energydrank zelfs gevaarlijk. Het voedingscentrum en Wikipedia geven een neutraler beeld: wat zit erin, wat mag er maximaal in zitten en eventuele effecten van afzonderlijke stoffen.
Conclusie
De GGD concludeert: Het nuttigen van energydranken kan acute, schadelijke effecten hebben op geestelijke en lichamelijke gezondheid. Energydrank drinkende jongeren vertonen meer risicovol gedrag. Overmatig drinken van deze dranken verhoogt het risico op insulineresistentie en daarmee overgewicht, obesitas en diabetes mellitus bij kinderen en adolescenten. Bovendien heeft dit een schadelijk effect op het gebit. Verder zorgt de cafeïne in energydrank voor een diuretisch effect, dat houdt in dat er water aan het lichaam wordt onttrokken via nieren. Dit kan bijvoorbeeld schadelijk zijn wanneer de drank wordt geconsumeerd na het sporten. Dit zorgt ervoor dat het lichaam uitdroogt.
Onderzoek toont aan dat het drinken van een energydrank beslist geen verbetering oplevert van cognitieve prestaties/leervermogen. Daarbij werkt deze drank verslavend en kunnen mensen afkickverschijnselen verwachten wanneer ze stoppen.
Jammer genoeg wordt niet gesproken over de negatieve effecten op de darmflora.
Uit onderzoeken blijkt overigens ook dat jongeren die goed geïnformeerd zijn over de nadelige gevolgen van energydranken geneigd zijn om dit minder te gaan drinken. 95% van de ondervraagde kinderen had al eens gehoord dat energydrank slecht voor je zou zijn, maar dit varieert van slecht tot zeer slecht en hun mening was gebaseerd op waar ze zelf in wilden geloven. Slechts 50% weet ook waarom de energydrank slecht voor je is.
Ik hoop in ieder geval dat ik ouders en jongeren heb gemotiveerd om de energydrank in de winkelschappen te laten staan!